काठमाडौं । अमेरिकी पेन्टागनका एक अधिकारीले सोमबार दाबी गरे कि अमेरिकी सेनाले आगामी हप्ताहरूमा ताइवान स्ट्रेट ट्रान्जिटहरू जारी राख्ने छ र सहयोगी र साझेदारहरूलाई आफ्नो समर्थन देखाउन ।  ‘स्थिति कायम राख्न’ आफ्नो प्रतिबद्धतालाई संकेत गर्न यस क्षेत्रका अन्यत्र नेभिगेसन सञ्चालनको स्वतन्त्रता प्रयोग गर्नेछ। स्वतन्त्र र खुला इन्डो-प्यासिफिकको कोओ।’ विज्ञहरू विश्वास गर्छन् कि यूएसएस रोनाल्ड रेगन विमानवाहक वाहक ताइवान जलडमरू पार गर्ने सम्भावना कम छ । तर अमेरिकी सेनाले आफ्नो उपस्थिति देखाउन चाहे पनि पीपुल्स लिबरेशन आर्मी (पीएलए) तयार रहेको छ ।

युएसएस रोनाल्ड रेगन विमान वाहक स्ट्राइक समूह पश्चिमी प्रशान्त वरिपरि घुम्यो। सोमबार देखि मंगलबार दिउँसो लगभग २०० समुद्री माइल उत्तरपूर्व, ताइवान स्ट्रेटबाट टाढा रहेका मङ्गलबार भर्खरको उपग्रह छविहरूले जनाएका छन्

यदि अमेरिकी युद्धपोतहरू ताइवान जलडमरूबाट सामान्य रूपमा यात्रा गर्छन् भने । पीएलएले कारबाही नगरी नजिकबाट निगरानी राख्न सक्छ । तर यदि अमेरिकाले कुनै धम्कीपूर्ण कार्यहरू गर्दछ भने पीएलएले नजिकको दूरीमा अवरोध गर्ने सम्भावनालाई बहिष्कृत गरिएको छैन । सोङ झोङपिङ, एक सैन्य विशेषज्ञबाट नोट गरीएको छ ।

अमेरिकी प्रतिनिधि सभाका सभामुख न्यान्सी पेलोसीले चीनको कडा विरोध र बारम्बार प्रस्तुतिलाई पूर्ण रूपमा बेवास्ता गर्दै र अमेरिकी सरकारको अनुमोदन र प्रबन्धलाई पूर्ण रूपमा बेवास्ता गर्दै चीनको ताइवान क्षेत्रको भ्रमणलाई अगाडि बढाउनुभयो । जसले विश्वको शान्ति र स्थिरतालाई गम्भीर रूपमा खतरामा पारेको छ।

तर, अमेरिकाले ताइवान टापु र अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई ‘जबरदस्ती’ गर्न खोजेको दाबी गर्दै चीनमाथि माटो प्रहार गरिरहेको छ।

मलाई लाग्छ कि तपाईंले ताइवान स्ट्रेटहरू ‘ट्रान्जिटहरूू गरिरहने आशा गर्नुपर्दछ, जुन हामीले विगतमा गरेका छौं । आगामी हप्ताहरूमा यो निश्चित गर्न महत्त्वपूर्ण छ कि चीनले यस क्षेत्रमा अमेरिकी सेनाहरूले ‘अपरेट गर्न जारी राख्नेछ, उडान गर्न, अन्तर्राष्ट्रिय पानीले अनुमति दिएको ठाउँमा डुङ्गा चलाउन, ‘ताइवान स्ट्रेट सहित, नीतिका लागि रक्षा उपसचिव कोलिन काहलले सोमबार एक पत्रकार सम्मेलनमा भने।

अमेरिकाले आगामी केही हप्ताहरूमा ताइवान जलडमरू हुँदै ‘मानक हवाई र सामुद्रिक ट्रान्जिटहरूू सञ्चालन गर्नेछ । रणनीतिक सञ्चारका लागि अमेरिकी राष्ट्रिय सुरक्षा परिषद्का संयोजक जोन किर्बीले अगस्ट ४ मा पत्रकार सम्मेलनमा भने।किर्बीले यो पनि नोट गरे कि अमेरिकी रक्षा सचिव लोयड अस्टिनले अमेरिकी नौसेनाको रोनाल्ड रेगन विमान वाहक र यसको स्ट्राइक समूहमा रहेका जहाजहरूलाई ‘स्थितिको निगरानी’ गर्न स्टेशनमा रहन निर्देशन दिएको छ।

के निश्चित छ कि अमेरिकाले ताइवान टापुको ‘प्यादा’ लाई त्याग्ने छैन जुन उसले चीनको आन्तरिक र बाह्य विकास वातावरणलाई क्षति पुर्‍याउने लक्ष्य हासिल गर्न प्रयोग गरिरहेको छ। एक विशेषज्ञले ग्लोबल टाइम्सलाई भने।

विज्ञले भने ,अमेरिकाले आफ्नो उपस्थिति देखाउनेछ र ताइवान जलडमरूबाट युद्धपोत पठाउन छोड्ने छैन, ।पेलोसीको चीनको ताइवान क्षेत्रको भ्रमणको विपरीत, ‘यो बिडेन प्रशासनको एक विमान वाहक पठाउने निर्णय हुनेछ, जसले बारम्बार चीन र अमेरिका बीच ‘गार्डरेलु निर्माण गर्ने आवश्यकतालाई जोड दिएको छ। यदि अमेरिकाले विमान वाहक पठाउँछ भने। ताइवान जलडमरूले यसको नेभिगेसनको स्वतन्त्रता प्रदर्शन गर्न, यसले चीन र अमेरिका बीचको टकरावलाई थप बढाउन बाध्य छ,’ विज्ञले भने।

सैन्य विज्ञ झाङ जुफेङले ग्लोबल टाइम्सलाई भने कि यदि अमेरिकाले युएसएस रोनाल्ड रेगन विमानवाहक जहाज र यसको फ्लीट ताइवान स्ट्रेटबाट पठाउँछ भने यसले खतरा र उत्तेजकको महत्त्वपूर्ण संकेत पठाउनेछ जुन एक वा दुईको ट्रान्जिटबाट पूर्ण रूपमा बेजोड छ।

यद्यपि, पीएलए अभ्यासको घोषणा पछि, अमेरिकी विमान वाहकले सान्दर्भिक पानीलाई ‘तल्लो तहमाू छोड्यो, अमेरिकी सेनाले घटनाहरूको ठूलो सम्झौता गर्न चाहँदैन भन्ने संकेत पठाउँदै,’ झांगले भने।

१९९०को मध्यमा ‘ताइवान स्ट्रेट संकट’ को समयमा विपरीत, पिएलए को शक्ति आज धेरै बढेको छ। ‘पीएलएसँग विभिन्न प्रकारका एन्टी-शिप र एन्टी’एयरक्राफ्ट मिसाइलहरू छन् जसले ताइवान जलडमरूमा पानी र हवाई क्षेत्र कभर गर्न सक्छ, र रकेट लन्चरहरू जसले ताइवान जलडमरूलाई कभर गर्न सक्छ। अमेरिकी विमान वाहक चालक दल पक्कै पनि महसुस गर्न चाहँदैनन्। रकेट शेल तिनीहरूको टाउकोमा घुमिरहेको छ,’झांगले भने।

सिङ्हुआ विश्वविद्यालयको सेन्टर फर इन्टरनेशनल सेक्युरिटी एण्ड स्ट्राटेजीका अनुसन्धानकर्ता झोउ बोले मंगलबार ग्लोबल टाइम्सलाई बताए कि चीनले राजनीतिक, सैन्य र आर्थिक पक्षबाट पेलोसीको ताइवान क्षेत्रको भ्रमणको विरुद्ध कडा प्रतिवाद गरेको छ। उदाहरणका लागि, पीएलएले नियमित अभ्यासहरू सञ्चालन गर्नेछ, जसलाई अमेरिका स्वीकार गर्न चाहँदैन, झोउका अनुसार।

त्यसोभए अमेरिकाले आफ्नो आवाज प्रदर्शन गर्न केही कडा कार्यहरू गर्न बाध्य छ, यो प्रतीकात्मक भए पनि, यसले सहयोगी र साझेदारहरूप्रति आफ्नो सुरक्षा प्रतिबद्धता प्रदर्शन गर्न चाहन्छ, झोउले भने।

सान्दर्भिक अन्तर्राष्ट्रिय कानून अनुसार, ताइवान जलडमरू मूल रूपमा एक अन्तर्राष्ट्रिय जलडमरू हो जहाँबाट प्रत्येक देशका युद्धपोतहरू ट्रान्जिट गर्न सक्छन्। वर्षौंको दौडान अमेरिकालगायत धेरै देशका युद्धपोतहरू पनि बिना कुनै घटना ताइवान जलडमरू हुँदै गएका छन्, तिनीहरूको नेभिगेसनको स्वतन्त्रतामा कहिल्यै बाधा पुगेको छैन, ग्लोबल गभर्नेन्स इन्स्टिच्युटका संस्थापक र इन्टरनेशनल सेन्टर फर द लॉका निर्देशक टियान शिचेनले भने। मिलिटरी अपरेसनले ग्लोबल टाइम्सलाई बताए।

अमेरिकाले ‘ताइवान स्वतन्त्रता’ सेनालाई समर्थन गर्न र उपस्थितिको भावना मार्फत सहयोगीहरूलाई सुरक्षा प्रतिबद्धताहरू व्यक्त गर्न यो प्रचार गरेको छ, टियानले भने।

अमेरिकाले नेभिगेसन उद्देश्यका लागि विनाशक पठाउने सामान्य अभ्यासलाई पछ्याउने छ वा ‘ताइवान स्वतन्त्रता ‘ सेनाहरूलाई गलत संकेत पठाउन ताइवान जलडमरूमा बलियो उपस्थिति देखाउन केही थप चालहरू खेल्नेछरु झाङले ताइवान स्ट्रेटहरू पार गर्ने विध्वंसकहरूको संख्याको हिसाबले अमेरिकी सेनाको लागि थोरै अर्थ राख्छ, तर यदि अमेरिकाले एीब् अभ्यासको क्रममा ट्रान्जिट गर्ने छनौट गर्यो भने, सन्देश धेरै फरक हुनेछ, र ‘बढी टकराव’ को रूपमा हेरिएको छ।

यो सम्भव छ कि अमेरिकी सेनाले ताइवान जलडमरू ट्रान्जिट गर्न आफ्नो रणनीति अपडेट गर्नेछ, विज्ञहरूले भने।अगस्ट २७, २०२१ मा, अमेरिकी गाईड-मिसाइल विनाशक युएसएस मेआई एडी र युएस कोस्ट गार्ड कटर मुनरोले ताइवान स्ट्रेट पार गरे, जुन लगभग दुई वर्षमा पहिलो पटक अमेरिकी तटरक्षकहरूले ताइवान स्ट्रेट पार गरेको अभियानमा सामेल भएको थियो।

अमेरिकी नौसेना विध्वंसक युएसएस डेवी र रोयल क्यानाडाली नौसेना फ्रिगेट एचएमसीएस विन्निपेगले अक्टोबर १५, २०२१ मा ताइवान स्ट्रेटबाट यात्रा गरे, जुन हालैका वर्षहरूमा पहिलो पटक थियो जब अमेरिकी सेनाले ताइवान स्ट्रेट हुँदै यात्रा गर्न अर्को देशसँग सामेल भएको थियो।

साउथ चाइना सी स्ट्रेटेजिक सिचुएशन प्रोबिङ इनिसिएटिभका निर्देशक हु बोले अमेरिकी सेनाको चाल सकिएको र युद्धपोत र विमान सँगै पठाउने सम्भावना रहेको बताए, जुन यसअघि भएको थिएन।

युएसएस रोनाल्ड रेगन विमानवाहक वाहकको चाललाई आधार मान्दै अमेरिकी सेनाले ताइवान स्ट्रेटबाट विमानवाहक वाहक पठाउने वा नपठाउने भन्ने बारे मूल्याङ्कन गरिरहेको सोङ झोङपिङले भनेका छन् । ‘अमेरिकी सेनाले पनि एक सम्झौताको दृष्टिकोण अपनाउन सक्छ, त्यो हो विनाशकारीहरूको वाहक फ्लीट पठाउने, मिसनहरू पूरा गर्न एस्कर्टहरू, अमेरिकी उपस्थिति देखाउँदै।’तर अमेरिकी सेनाले जस्तोसुकै बाटो रोजे पनि पीएलए त्यसका लागि तयार र तयार रहेको स्वाङले जनाएका छन् । गोलोबल टाइमसबाट